Schaamte

Het is avond en ik zit heerlijk met een kopje thee en laptop op de bank. Op de andere bank ligt Tjibbe (onze hond), zonder schaamte, met zijn benen wijd nogal hard te snurken. Ik besluit een blog te schijven over schaamte. Niet alleen omdat de hond zo ligt 😉, maar ook omdat ik de laatste tijd bij NEI-sessies regelmatig op het thema schaamte uit kom.

Schaam je je?

Wie kent er geen schaamte? Ik denk dat iedereen wel een vorm van schaamte kent, in meer of mindere mate. Schaamte is overal; in elke cultuur en in elke laag van de bevolking.

• Voel jij je rot als je vindt dat je gezonder had moeten eten, misschien wel meer had moeten sporten of meer tijd voor de ander had moeten vrij maken?
• Misschien ben je wel ontevreden als je in de spiegel kijkt?
• Misschien schaam je je wel voor je ouders, omdat je niet in de functie zit die zij van jou verwachten?
• Misschien schaam je je wel voor die baan die jij superleuk vindt, maar merk je dat als anderen ernaar vragen dat je je schaamt omdat het zo’n simpel baantje is?
• Misschien schaam je je wel omdat je geen cent meer op je rekening hebt staan?
• Misschien schaam je je wel omdat je een burnout hebt.
• Of misschien schaam je je als je moet spreken voor een groep?

Dit is allemaal hartstikke logisch en herkenbaar. Je bent namelijk niet de enige, het gros van de mensen ervaart in bepaalde situaties schaamte.  Deze gevoelens hebben bovendien ook een functie. Zo weerhoudt schaamte je van ongepast gedrag binnen een groep waar bepaalde normen en waarden heersen en kun je een gevoel van schaamte zien als een correctie op jezelf. Zo kun je schaamte nuttig inzetten om jezelf persoonlijk te ontwikkelen. We hebben schaamte ook nodig om ons mens te voelen; het laat ons zien dat we fouten maken en dat we hulp nodig hebben.

Maar heb je je weleens gerealiseerd dat deze gevoelens je ook kunnen weghouden van de dingen die je eigenlijk zou willen doen? Dat je hierdoor veel minder plezier ervaart dan je eigenlijk zou kunnen ervaren? En dat ze ervoor zorgen dat er continu een negatieve lading hangt om jezelf en je eigen daden?

Schaamte is een lastig begrip, het is subjectief. Waar de één moeiteloos over een onderwerp praat, kan dat juist voor de ander taboe zijn.

Ik wil jou uitdagen om hier eens over na te denken… Hoe zou het zijn als je je nooit meer zou schamen? Zou je je dan anders voelen en gedragen?

Wat is schaamte?

Schaamte is, in essentie, een gevecht binnen jezelf, tegen jezelf.  Schaamte gaat veelal gepaard met een gevoel van onzekerheid of gêne. Schaamte ontstaat door het besef anders te zijn dan anderen, terwijl er de drang is om bij een bepaalde groep te horen en geaccepteerd te worden. Het gevoel van schaamte kan op verschillende manieren worden geuit, zoals het vermijden van een specifieke groep, een onderwerp of situatie. Om verdere ‘fouten’ te voorkomen, gaat men zich letterlijk anders gedragen. Blozende wangen en stressvlekken zijn kenmerken van schaamte.

Als gevolg daarvan wordt verbinden, relaties aangaan, een hart tot hart gesprek voeren tegengehouden door schaamte. Isolatie, eenzaamheid, burn-out, depressie en heel veel andere ellende kunnen het gevolg zijn.

Schaamte staat ook jouw authentiek zijn in de weg. Als je je ergens voor schaamt en je durft dit niet te zeggen, dan laat je ander gedrag zien dan hoe je je daadwerkelijk voelt. Het is logisch dat dit meer energie kost.

Zonder schaamte kun je je kostbare tijd vullen met genieten van het hier en nu, in plaats van terugdenken aan en je slecht voelen over zaken uit het verleden. Je kunt blij zijn met wie je bent zonder neerbuigend over jezelf of je uiterlijk te denken. Misschien wordt het wel veel makkelijker om een praatje aan te knopen met vreemden, zonder je direct af te vragen wat hij of zij wel niet van je moet denken.

Natuurlijk, een leven zonder een greintje schaamte is onmogelijk en bovendien ook niet nodig. Maar het kan al een hoop schelen als je de rem af en toe wat minder hard intrapt. Daarom heb ik hier een stappenplan dat je helpt anders om te gaan met schaamte en angst.

Stap 1: Je kijk op schaamte of angst

Wanneer je een gevoel van schaamte voelt opkomen, wees je dan bewust van het feit dat dat gevoel er is. Laat dit gevoel toe in je lichaam en stel dan vervolgens vast dat het oké is, dat dit gevoel er gewoon mag zijn.

Probeer vervolgens zonder oordeel en van een afstandje te kijken naar de oorzaak van je schaamtegevoel. Je zal ontdekken dat je schaamte niet hoeft te haten. Het zijn gewoon gevoelens die bij je horen.

Stap 2: Prikkel je nieuwsgierigheid

Als je je schaamtegevoel aan het observeren bent triggert dit vervolgens je nieuwsgierigheid.

• Wat voel je precies?
• Waar komt het vandaan?

Een gevoel van schaamte hangt bijvoorbeeld vaak samen met een gevoel dat je iets niet goed hebt gedaan of dat er iets aan jou niet goed is.

• Waarom heb je dat gevoel?
• Is er een bepaalde verwachting of ideaalbeeld waar je niet aan hebt voldaan?

Stap 3: Praat erover

Schaamtegevoelens blijven bestaan als je ze voor jezelf houdt. Als je ze uitspreekt naar iemand die je vertrouwt worden ze ‘echt’ en hoor je hoe gek je schaamtegevoelens soms zijn. En ook als ze niet gek zijn verliezen ze hun kracht omdat je ze uitspreekt.

Stap 4 : Laat je ideaalbeeld los

Nu je beter inzicht hebt in waar je schaamtegevoelens vandaan komen, kun je beginnen met je minder te hechten aan deze oorzaken. Want wat betekent dat ideaalbeeld precies voor jou? Helpt het je verder of houdt het je juist weg van je eigen geluk? Stel jezelf eens voor zonder je ideaalbeeld. Zie jezelf letterlijk in een nieuw jasje. Een jasje waarin je tevreden bent met jezelf en je leven, vrij van ideeën over hoe je leven eigenlijk zou moeten zijn.

Stap 5: Hoe voelt je nieuwe jasje?

En, wie ben je nu? Hoe voelt het zonder de ballast van ideaalbeelden en de bijbehorende schaamte en angst op je schouders? Lukt het je om gelukkig en tevreden te zijn in je nieuwe jasje? Om te vertrouwen in jezelf en in de wereld?

Kortom: probeer jezelf en de wereld om je heen door een andere bril te bekijken. Zonder verwachtingen, zonder restricties, mét vertrouwen en vol bewustzijn. Ontdek wie je kunt worden zonder je te laten leiden door schaamte.

En onthoud: oefening baart kunst. Het zal je niet in één keer lukken, maar na enige tijd zal het gemakkelijker worden om schaamte van je af te laten glijden en in plaats daarvan de schoonheid in jezelf en je leven te zien. Zonder dat iets je nog in de weg staat.

Meer tips

Lukt het jou nou niet om over jouw schaamte te praten met je naasten terwijl je merkt dat het je energie kost? Wil je onderzoeken hoe je anders met je schaamte om kan gaan? Meld je dan aan voor één op één coachingsessie. Ik geef nu aan 12 personenen een sessie cadeau. Aanmelden kan hier. Vol = vol.